Dünyada Kromun İlk Bulunduğu Yer

HARMANCIK MADENLERİ ve

DÜNYADA İLK KROMUN BULUNDUĞU YER

Ömer Faruk Dinçel

Harmancık,dünyada ilk krom bulunan yerdir.1848 yılında Amerikalı jeolog Lawrance Smith tarafından bulunmuştur.Üretim ise 1868 yılında başlamıştır.(1)

Harmancık krom yatakları genelde masif cevherlerden oluşur.

1885 (Hicri 1302) Salnamesinde;Artıranlar ve Meyran Dağında krom madeni,Çakmak köyü’nde de düğen taşı çıkarıldığı yazılıdır.(2)

1906(Hicri 1324)Salnamesinde Nusretler’de bulunan krom madeninin henüz işletilmediği anlaşılmaktadır.(3) 

Vaktiyle Okçular,Ballısaray,Köseler ve Artıranlar köylerini içine alan sahada,Ödek Deresi mevkiinde altın madeni bulunduğu yöre köylüleri tarafından söylenmişse de hiçbir kayıtta böyle bir bilgiye rastlamadık.

1901 yılında (Hicri 1317) bucak olan Harmancık’ın Kozluca köyü’ndeki krom madeni Mösyö Peterson Biraderler tarafından işletilmektedir.1907 yılında İshaklar krom madeninin işletime açılmadığı yine aynı Salnamelerden anlaşılmaktadır.1967 Bursa İl Yıllığına göre;İshaklar köyü’nde Bakır cevheri çıkartılmaktadır.Harmancık ve çevresindeki madenler son yıllarda Hayri Ögelman,Rasih ve İhsan madencilik ve Etibank tarafından işletilmiştir.

Salnamelerden anlaşıldığına göre Harmancık,Artıranlar ve Meyran madenlerinden çıkartılan krom madeni,Bursa’nın Mudanya iskelesine nakledilmekte ve bu limandan da Avrupa’ya ihraç olmaktaydı.Yöreden çıkan krom cevheri büyük ölçüde yurt dışına ihraç edilmekteydi.Başlıca dış satım merkezleri Almanya,İsviçre ve ABD’idi.

Yöre insanının birçoğu Osmanlı döneminden beri bu maden ocaklarında çalışmış ve bu sektörden emekli olmuştur.Özellikle 1990-1993 lü yıllara kadar madencilik ilçe halkı için önemli bir gelir kaynağı iken bu tarihlerde baş gösteren genel kriz nedeniyle bu iş sahaları da eski önemini yitirmiştir.Günümüzde bu ocakların çoğu kapalı durumda olup işletilmemektedir.Harmancık sahasında 157 krom madeni yatağı bulunmaktadır.

Yörede maden ocaklarının olduğu köyler ve maden sahaları şunlardır.

Dipnotlar:

1-       Eti Krom A.Ş. Tarihçesi.Yurt Ansiklopedisi,Cilt 3,sayfa 1696

2-       Hicri 1302, Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi.sf.433

3-       Hicri 1324, Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi .sf,109-110