Saru Yatı Savcı Bey

           

                                                Ömer Faruk Dinçel

Saru Yatı Kimdir?

Ertuğrul Gazinin Osman, Gündüz ve Saru Yatı(Savcı Bey) isminde üç oğlu vardır. Saru Yatı, Ertuğrul Gazinin büyük oğludur.Babasının ölümünden sonra kardeşi Osman Beyin hizmetine girmiştir.

Babası Ertuğrul Gazinin aşireti ile Anadolu’ya geldiği zaman kendilerine yurt yeri gösterilmesi ricasıyla, Selçuklu sultanına gönderilmesinden dolayı ona Savcı Bey de denmiştir.(1)

Saru Yatı,Aşıkpaşazâde Tarihine göre hicretin 685’inde yani miladi 1286 yılında meydana gelen Domaniç Savaşında şehit düşmüş ve Söğüt’e defnedilmiştir.(2)

 

Saru Yatı’nın Adı

Osmanlı kroniklerinde ismi Saru Yatı olarak geçer.Kroniklerde geçen Saru Yatı,yanlış okunarak zamanla Saru Batu şekline döndürülmüştür.Tarih-i Osmani Encümeni’nin hicri 1335,miladi 1917 yılında neşrettiği Osmanlı Tarihi adlı eserde ise Saru Batı olarak yanlış bir şekilde yazılmıştır. (3)

Saru Yatı’nın ismi Osmanlı kaynaklarında şu şekilde geçer;

Aşıkpaşazâde Tarihinde; Saru Yatı,

İbn-i Kemal Tarihinde; Saru Yatı,

Neşri Tarihinde; Saru Yatı,

Hoca Sadettin Tarihinde; Saru Yatı ve Savcı Bey,

Müneccimbaşı Tarihinde; Saru Yatı ve Savcı Bey,

Solakzâde Tarihinde; Savcı Bey,

Oruç Bey Tarihinde; Saru Natı,

Tarih-i Osmanî Encümeni; Saru Batı

           

            Domaniç Savaşında Şehit Olması

            Aşıkpaşazâde Tarihinde Saru Yatı’nın şehit olduğu savaş şu şekilde anlatılır;

“Vilayetlerin kâfirleri cem oldular, Karacahisar tekfuruna geldiler. Yine durur sen kim ve neslini esir ederler ve hem bu vilâyeti bizim elimizden alırlar, harab ederler. Kendileri had bir sofu Türkmen değildir ki biz dahi onunla muamele itdik. İmdi bunları bu vilâyetden çıkarmazsanız veyahud komazsanız aher pişmanlık faide vermez dediler. Onun dahi bir kardeşi vardı. Adına <<Filanoz>> derlerdi. Ona azim leşker koşdu. İnegöl kâfirleriyle cem oldular. Osman Gazi dahi gâzileri cem etdi. Ekinciye geldiler. Domaniç Belin aşdıkları yerde uğraşdılar. Gâyet azim cenk oldu. Osman Gazinin kardeşi <<Saru Yatı>> anda şehid oldu. Ve ol Filanoz dedikleri kâfir düşdü. Osman Gazi eydir, “evvel itin karnını yarın, dahi it gibi bir yere göme kon” dedi. Buyruğu gibi ettiler. Ve ol yerin adı şimdi <<it eşeni>> kaldı. Saru Yatıyı dahi götürdüler, Söğütde atasının yanına koydular. Saru Yatı düşdüğü yerde bir çam ağacı vardır. <<Kandilli çam>> derler. Şimdi anda gâh gâh bir şule görünür. Bu tarih hicretin altıyüz seksen beşinde vâki olmuşdu.”(4)

İbn-i Kemal Tarihinde ise şu şekilde bahsedilir;

“… düşmanı istikbâl itdi. Semend tiz hızın semmesinin rengiyle dağın taşın pamuk gibi ditdi. Domanic belinden aşağı hayli badgerdârıyle gâziler seyl-i kûh-sar gibi akub çağladılar.Ceyş-i kûffâr bed kişi. İkizce didikleri yerde karşulayub ol bağilerin önün bağladılar… gazâ yolunda şehid oldu. Aheri hayırla hatem olub âkibeti hamid oldu. Ol harb gâhda bir kadim çam ağacı varki anda gâh gâh şule peyda olur. Şecer kilim gibi bazı gicelerde üzerinde eser-i nur hüvayda olur.Ol sebebden Kandillü Çam ünvanıyla şöhret bulubdur. Mezkur Saru Yatı ol ağacın dibinde şehid olubdur.” (5)

            Neşri Tarihinde şu şekildedir;

“Osman Gazi de bu hadiseyi duydu, gazileri topladı.İkizce’ye geldi.Domaniç belinin aşıldığı yerde kafirlerle buluştu.Büyük cenk ettiler.(kafirler) Osman’ın kardeşi Sarı-yatı’yı orda şehit ettiler.Orada Kandilli Çam dedikleri bir çam ağacı vardır.Zira zaman zaman orada bir alev görünür.Sarı-yatı onun dibinde şehit oldu.O kafir Kalonoz’da orada düştü.Osman Ga-

zi buyurdu:(onun)karnını yardılar,yeride bir miktar eşerek köpek gibi gömdüler.Bu sebepten,o yere şimdi it-işini derler.Sonra Sarı-yatı’yı götürüp,babası Ertuğrul yanına defnettiler.Allah rahmet etsin”.(6)

            Solakzâde Tarihinde de şu şekildedir;

“İnegöl tekfuru, Karacahisar tekfuru ile ittifak idüp Domalıç Beli’nde bunların önlerine aykırı gelüp mabeynlerinde hayli kıtal oldu.Karacahisar tekfurunun karındaşı Filanoz, nam-ı berz ber dest ol hazelinin serdarıydı. Bir rivayete göre Osman Gazi’nin biraderi Savcı Bey’in rütbe-i şehadete irüb kasaba-i söğüt’te babaları yanında defnolundu.(7)

                                                               

            Saru Yatı’nın Mezarı

         Domaniç Savaşında şehit olan Saru Yatı’nın mezarı kroniklerde de zikredildiği gibi Söğüt’e babası Ertuğrul Gazi’nin mezarının yanına defnedilmiştir.II.Abdülhamid tarafından bir mezar yeri ve kitabesi yaptırılmıştır.Osmanlıca mezar kitabesinde şunlar yazılıdır;

            Hüve nim-el gafur

            Cedd-i büzürkvar-i hazret-i padişah Ertuğrul

            Gazi hazretlerinin mahdum-ı necabet mevsum-ı

            Alisi Savcı Bey merhumun

            Hayratperver Sultan Gazi Abdülhamid

            Han-ı sâni hazretleri canib-i meah menakıb-ı

            Mülkanelerinden şeref badir olan idare-i

            Seniyye mantukınca iaşe ve imar ettirilen

            Lahd-i pür nur-ı alileridir.Ruhi-çün fatiha

                        Sene 1305 (Miladi 1889) 

            Yukarıdaki Osmanlıca kitabede Ertuğrul Gazi Hazretlerinin mahdumu Savcı Bey denmektedir.Mezardaki kitabe Sultan II.Abdülhamid tarafından yaptırılmıştır.II.Abdülhamid aynı zamanda Çarşamba köyü’ndeki Hayme Ana türbesini de inşâ ettirmiştir.

           

            Saru Yatı’nın Nesli

            Savcı Beyin Bay Koca ve Süleyman Bey adında oğulları, Süleyman’ın Hatice Hatun isminde bir kızı, bunun da üç oğlu(Hamza,Mustafa ve İlaldı Beyler) ve bir kızı(Fatma Hatun) olmuştur.(8)

               

Dipnotlar:

1- Safa ÖCAL. Devlet Kuran Kahramanlar İstanbul 1987, Sayfa. 79, 82

         2- Aşıkpaşazâde Tarihi.Tevârih-i Al-i Osman.Hicri 1332. İstanbul.Matbaa-i Amire,Sayfa.7,8

         3-Osmanlı Tarihi.Tarih-i Osmani Encümeni.Necip Asım-Mehmed Arif .İstanbul.1335.Sayfa.577

4-Aşıkpaşazâde Tarihi.Sayfa. 7,8

                5-İbn-i Kemal. Tevârih-i Âl-i Osman I. Defter.Hazırlayan Şerafettin TURAN T.T.K Ankara 1970 Sayfa.100,102

                6-Neşri Tarihi.Mehmed Neşri.Cilt 1.(Hazırlayan Prof.Dr Mehmet Altay KÖYMEN.1.Baskı.Ankara.

1983.Sayfa.47

                7-Solakzade Tarihi.1297. İstanbul, Sayfa. 8, 9

                8-Safa ÖCAL. A.g.e. Sayfa.79, 82